Waarom statiegeld geen goed idee is

Verschillende landen hebben al een statiegeldsysteem omdat ze geen goed inzamelalternatief hadden zoals wij met de blauwe zak in Vlaanderen. Meestal is dat een klassiek statiegeldsysteem waarbij iedereen zijn plastic flesjes en blikjes bewaart om ze dan terug te brengen naar een automaat bij een inzamelpunt, zoals ze dat in Nederland doen. “Maar dan zou je de goed sorterende Vlaming, die nu om de twee weken zijn gevulde pmd-zak gewoon voor zijn deur zet, ineens naar de winkel moeten sturen. Dat is de wereld op zijn kop,” zegt Sanne Van Looy. 

Tijdens de vorige legislatuur kreeg statiegeld een nieuwe kans in een digitale vorm. Met zo’n systeem moet het afval niet naar de winkel, maar volstaat het om thuis in te scannen en in de blauwe pmd-zak te gooien. Het systeem klonk veelbelovend, maar proefprojecten toonden aan dat dit systeem ook zijn eigen problemen heeft, zoals fraudegevoeligheid en de noodzaak van digitale vaardigheden. Om daarmee rekening te houden zou je al naar een hybride systeem moeten werken – dus klassiek én digitaal statiegeld – maar dat maakt de winkelkar alleen maar heel duur.  

Maar waarom zouden we statiegeld invoeren? 

De landen die statiegeld hebben ingevoerd, hadden een andere startpositie dan Vlaanderen. Zij voerden statiegeld in om afval beter in te zamelen, maar wij hebben al een goed werkend systeem met de blauwe zak waarin we 80,8% van onze plastic flesjes selectief inzamelen, veel beter dan bijvoorbeeld in Nederland.

Statiegeld wordt voorgeschoteld als oplossing tegen zwerfvuil. Maar als je kijkt naar alle rotzooi in onze bermen, dan staan sigarettenpeuken (41%), kauwgom (15%), en plastic voedingsverpakkingen (9%) in de top drie. We gaan ons zwerfvuilprobleem dus niet oplossen met statiegeld. Maar hoe dan wel? 

De tijd van sensibiliseren is voorbij. Wie niet horen wil, moet maar voelen. Het kan niet dat dure systemen boven ons hoofd hangen omdat enkelingen het niet nodig vinden om te sorteren. De handhaving van vervuilers opdrijven is een deel van de oplossing, net zoals meer gescheiden afvalinzameling op openbare plaatsen. 

De Europese Verpakkingsverordening, waarbij de N-VA zich onthouden heeft, legt op dat uiterlijk in 2029 90% van de plastic flessen en metalen drankverpakkingen afzonderlijk moeten worden ingezameld. Dit streefcijfer kan via statiegeldregelingen of andere oplossingen behaald worden. In 2026 is de inzameldoelstelling 80%, die we voor PET-flesjes nu al ruimschoots halen. Tijd om de zoektocht naar alternatieven op te drijven. 

Voor alles is een tijd en een plaats, maar niet voor statiegeld in Vlaanderen.